Perperuna – partnerka boga Peruna


 

Perperuna to towarzyszka Peruna. Znana była Słowianom południowym zasiadającym na Półwyspie Bałkańskim. Kult Perperuny odbywał się na tych terenach od V wieku. Partnerkę Peruna poznajemy np. przy okazji obrzędów związanych z suszą. Jest to obrzęd do dziś dnia lub do niedawna odprawiany w krajach południowisłowiańskich. Na bułgarskiej wsi, dotkniętej suszą dzieci podejmują tany, w czasie których wybierają dziewczynę jeszcze niedojrzałą do zamążpójścia (pożądane jest to, aby to było ostatnie dziecko kobiety przed utratą płodności). W czasie dalszych tańców przez wieś staruchy i gospodynie poszczególnych domów oblewają wodą wybrankę. Dziewczyna koniecznie musi być naga, przybrana tylko w ziela, liście i kwiaty. W Dalmacji uczestnicy obrzędu towarzyszą jej z gałęziami dębowymi w ręku.

W Bułgarii i Macedoniii dziewczynę tę nazywa się w pieśniach Perepuną lub Peperuną, jej symboliczną rolę podnosi bułgarska nazwa motyla tj. peperuda. Lud albański zna osobę zwaną Perperoną, a rumuński Pirpiruną. Prototyp słowiański imienia obrzędowego młodej dziewczyny sprowadza się do *Perperuna, co wydaje się formą żeńską powstałą z imienia Perun przez podwojenie rdzenia – zabieg nierzadki przy zaklęciach rytualnych. Dla tak odtworzonej pary Perana i Perperuny mamy analogiczną germańską *Fjórgynn, matki pioruna, i Thora, a jeszcze bliżej parę litewską Perkuna w przydanym mu przez dziełko Jana Łasickiego o bogach żmudzkich towarzystwie Perkuny. Perkuna to mater fulminis atque tonitrui, „macierz pioruna i gromu”. Ta postać niewieścia zachęca do przypomnienia także wedyjskiego bóstwa o imieniu Pariańya, do którego zanosi się modły o deszcz. Pokost chrześcijański przykrył Peruna imieniem św. Ilji; w folklorze południowosłowiańskim obok niego występuje jego siostra „ogniowa Marija”.



górny-świat


Pepreruna objawia się także pod innym imieniem o brzmieniu dźwiękonaśladowczym. Być może zostało ono powołane do życia w kręgu tabu imioniowego. To zastępcze imię brzmi: Dodola, Dudula, Didiula w Bułgarii, a w Serbii- Dodola. W ten sposób zbliżamy się do Dzidzileli, bogini wesel i płodności na olimpie polskim Jana Długosza. Warto zwrócić uwagę, iż w litewskim- Dundulis zastępuje niekiedy ukrywane imię Perkuna, podobnie jak Dunduselis w łotewskim. A jako wyraz pospolity może oznaczać w litewskim „ciąg grzmotów”, a dundeti – „grzmieć”, czemu w polskim odpowiada „dudnienie” zarówno grzmotów, jak wozu jadącego po kamienistej drodze.

Perperuna-Dodola gra tylko wtórną rolę przy Perunie, ale ukazuje przed nami zasłonę wieków, pokazując jeszcze jeden ogólnoindoeuropejski schemat myślowy. Odnajdujemy go w osobach Zeusa, Naios i Dii czczonych w Dodonie i w założeniach Iupiter Elicius albo Plivius, czyli deszczowy. Można uznać, że to jeszcze jeden czerep z rozbitego mitu pierowtnego.

Źródło: A. Gieysztor, Mitologia Słowian. My Słowianie – obyczaje, kultura i język


Źródło artykułu

Skomentuj

Wprowadź swoje dane lub kliknij jedną z tych ikon, aby się zalogować:

Logo WordPress.com

Komentujesz korzystając z konta WordPress.com. Wyloguj /  Zmień )

Zdjęcie z Twittera

Komentujesz korzystając z konta Twitter. Wyloguj /  Zmień )

Zdjęcie na Facebooku

Komentujesz korzystając z konta Facebook. Wyloguj /  Zmień )

Połączenie z %s