Bogini Sporza-Śrecza

 

Sporza-Śrecza

---

Córka Czarnogłowa i Białobogi. Żona Spora. Sporza, nosi miana Sporzy-Śreczy, Sporzy-Spiechy i Sporzy-Cwetny (Cetny-Keltny). Ma tytuł Pani Powodzenia i Szczęścia, Władczyni Pomyślności. Posiada Samonapełniający się Kuferek-Kosz i Szczerozłote Ozdoby (naszyjnik, kolczyki, szpile, bransolety, opaski i pierścienie). Należą do niej bogunowie Sporysze. Rządzi szczęśliwymi spotkaniami i wynikającymi z nich sporzącymi działaniami, jest boginią rozmnażającą, powielającą, przynoszącą uśmiech szczęścia. Daje tym którzy są zapobiegliwi, skrzętni, oszczędni. Pani Pomyślności, jest także Panią Spotkań, czyli boginią dającą pożytek z wszelkiej międzyludzkiej wymiany i współdziałania.

---

---

---

Sporza-Śrecza

---

Sporza, żona-siostra Spora, czyli Sporynia – to znaczy mnoga, liczna, plenna, mnożna, również sprzyjająca (sprzać – sprzyjać), spożywająca, dająca pożywienie, sprzątająca i skrzętna.

Żona Spora nosi wtórne imiona Sporzy-Śreczy, Sporzy-Cwetny (Cwty-Kwty-Cetny) i Sporzy-Spiechy. Spiecha znaczy pospieszna, szybka, równocześnie znaczy też dojrzewająca oraz dojrzała (rus. spjełyj–dojrzały), dająca powodzenie (dospieć – dojrzewać, spiać – osiągać), przybywająca – to jest zarówno przychodząca, jak i przyrastająca (przyśpiać – przybyć, przyróść), przygotowująca, gotująca (dośpiałe–gotowe do zjedzenia, przygotowane, ugotowane) i sprzyjająca osiąganiu celu (sporzyjać – sprzyjać).

Śrecza to przydomek podkreślający, że bogini ta daje powodzenie i szczęście płynące z dobrego spotkania, czyli od innych ludzi. Słowo śratać znaczyło witać, spotykać, wychodzić ku sobie, znajdować (sure –znachodzić, znajdować), śrecza – szczęśliwe spotkanie, szczęście, pośratać – pozdrowić, błogosławić. Słowo to ma bliski związek z wywodzącymi się z tego samego rdzenia pojęciami serca (srdce, sirdce), serdeczności i środka, a co za tym idzie, środkowego dnia tygodnia (środy – strzedy, sredy – będącej dniem święta bogini szczęścia na Rusi) oraz pośredniości, średniości i pośrednictwa^c. Pośrednictwo, pośredniczenie to słowa oznaczające wymianę, słowiańskie, niemal dzisiaj wyparte, odpowiedniki germańskiego wyrazu handel. Wyraz śrecza wiąże się ze staroindyjskim sarma – płynięcie, prąd, jak w śrem, srzem, sermas. Również ser – pokarm obrzędowy, uważany za ważny produkt ofiarny, nawiązuje nazwą do kręgu pojęć związanych z boginią Śreczą. Inne bliskie znaczeniem pojęcia to szreń – biały, zimny, siwy (na okrywę śniegową) i śreż –śnieg,

Cwetna (Kwta, Cwta, Cetna) – to przydomek podkreślający kobiecość bogini, jej siły rozrodcze, rozkwitłość i kwietność powiązaną z rozmnażaniem (cetno – parzystość, podwójność, szczęście), Jednocześnie przydomek ten, jak samo słowo kwiat-cwiet, jest związany organicznie z pojęciem jasności, światła i świętości. Także kwiel-kuwieka – wabik, głos kwilący, cichy płacz, piszczałka-wabik, kutająca –brojąca (kutati – broić) i uspokajająca, ozdobiona, okryta całunem, strojem, strojna kwiatami^d.

Te przydomki określają Sporzę jako bardzo kobiecą, zapobiegliwą, radosną choć zmienną, mogącą też przywieść do płaczu, jasną, świetlistą, sprzyjającą ludziom, serdeczną, płodną, strojną, brojącą, wabiącą wdziękiem i głosem, kwitnącą, rozrastającą się i rozkrzewiającą, darzącą życiem i powodzeniem, pozwalającą odnaleźć szczęście i czułą. Jednym z głównych ośrodków jej czci był Śrem, zwany też Srzemem, nad Wartą, Uroczysko znajdowało się również na Litwie nad rzeką Sermas, dopływem Jury^e. Na Załabiu wśród Drzewian, Milczan, a także wśród Durzywian (Durzyńców) i Bodynów znad Jeziora Body w Alpach bogini nosiła miano Keltna.

---

---

SPORZA-ŚRECZA

Ród: Grubowie

---

Zajmowany krąg:
Czwarty krąg.
Krąg Wielkich Żywiołów

---

Pochodzenie:
Dzięgle-Działowie, córka Czarnogłowa i Białobogi

---

Mąż-Rodzeństwo:
Mąż-brat Spor

---

Dzieci, potomkowie:
Wołos – z rodu Rgłów – Syn Śreczy i Rgła.
Rosza –  z rodu Wodów – córka Śreczy i Wodo

---

Postacie-wcielenia (równe miana):
Sporza-Śrecza, Sporza-Spiecha i Sporza-Cwetna

---

Inne nazwania jego osoby (przydomki):
Cetna-Keltna – Pani Powodzenia i Szczęścia, Władczyni Pomyślności, Średcza – Środkowa, Godząca i Pośrednicząca, Złota Baba (cwiet, swiet – złoto, barwa, kwiat)

---

Funkcje, zakres działania:

Pani Powodzenia i Szczęścia, Władczyni Pomyślności. Rządzi szczęśliwymi spotkaniami i wynikającymi z nich sporzącymi działaniami, jest boginią rozmnażającą, powielającą, przynoszącą uśmiech szczęścia. Daje tym którzy są zapobiegliwi, skrzętni, oszczędni.

---

Narzędzia czarowne – oznaki władzy:
Samonapełniający się Kuferek-Kosz i Ozdoby (Naszyjnik, Kolczyki, Szpile, Bransolety, Opaski i Pierścienie).

---

Pomocnicy (Stworze – bogunowie):
Spory (Sporysze, Sparysze, Sporzce, Korgorusze, Kolowiersze, Rungitisy)

---

Funkcje psychiczne – uczucia, odczucia:
…

---

Patron dla:
…

---

Romanse:
…

---

Wrogowie:
…

---

Przyjaźnie:
…

---

Co dobrego lub złego darowała, zrobiła ludziom:
…

---

Przynależny Miesiąc:
…

---

---

Tyny podległe Tumowi Rajka-Ruji

---

Bogowie Żywiołów:

1. Tyn Sporów-Grubów:
Spor, Sporza-Śrecza, Wołos, Rosza, Rada-Zboża
2. Tyn Simów:
Sim, Siemia-Matka Ziemia, Skalnik, Ziemiennik, Obiła

---

Bogowie Mocy:

3. Tyn Prowów:
Prowe, Czstnota, Prawdziwc, Sądza
4. Tyn Bożebogów-Ubożów:
Bożebóg, Uboża, Boda, Warza-Cica
5. Tyn Rgłów-Rogalów: 
Rgieł, Reża, Rgiełc, Żywia-Siwa

---

---

TYN SPORÓW (Grubów)
Żywiołowie

---

Przynależność:
Twer Swąta, Trzem Białobogi, Tum Ruji, Tyn Sporów-Grubów

---

Członkowie rodu:
Spor, Sporza-Śrecza, Wołos, Rosza, Rada-Zboża

---

Główność:
jednogłowy

---

Główny przybytek, miejsce przebywania:
Ziemia, Wela, Niebo

---

Atrybuty żywe:
Grusza i Jabłoń, Wół i Krowa, Groch i Grzyby, Stokrotka i Sporysz, Sroka, Żuk Gnojnik i Pszczoła

---

Kamień:
Diament Żółty i Jaspis

---

Minerał:
Sól – Kamień Jadalny

---

Rzecz:
Skóra, Futro

---

Maści (barwy):
Złotoczerwona (marchwiana)

---

Czerty i rezy (liczby):
Czertę 7, Liczbę 7

---

Taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity, wici):
Taję S, Gramotę n

---

Niwa (symbol):
Niwa Zaczynu  (Bagna)

---

Tyn:
Dwór Złoty

---

Miesiąc:
Lipień

---

Wieńce i ofiary:
Stokrotka i Groch

---

Obrzędowy wypiek (potrawa, obiad – potrawa obiata):
Prosiniec (pieczywo), rosół (potrawa), rostruchan-roztuchan (napój)

---

C.D.N.
Źródło:
Czesław Białczyński.
Polecane księgi o mitologi Słowian, Istów i Skołotów –
„Księga Tura” i „Księga Ruty”