Bóg Spor

 

Funkcja (zakres działania): dawca dostatku i bogactwa pod każdą postacią. Narzędzia czarowne – oznaki władzy: Wiecznie Sypiący Róg Obfitości

---

Syn Czarnogłowa i Białobogi. Spor – dawca dostatku i bogactwa pod każdą postacią. Spor nosi przydomki (wtórne miana-imiona) Spora-Tyi (Gruba-Chrubacza), Spora-Darza (Hejdaża) i Spora-Spóra.

Wszystkie te przydomki określają Spora na tyle, że można pokusić się o opis wyglądu i przyrodzonych cech tego boga. Nie jest on wcale bogiem łagodnym, lecz ostrym, walecznym, napierającym, zadzierzystym. Jest bez wątpienia gruby i wielki, ale przy tym szybki i zwinny. Przynosi czasem nadzieję, a czasem spór-sąd – jest więc kapryśny. Kiedy już jednak obdarzy kogoś powodzeniem i szczęściem, to zawsze bez umiaru. Jest prawy, silny i męski. Jest także sprośny, rozpierający (rubaszny) i tryskający siłami życiowymi, żywotny, życiodajny i szczęśliwy.

---

---

SPOR-DARZ

---

Spor bóg Sporny czy też Pan Dostatku i Dawca Bogactwa. Jednym z nich jest Spor, zwany na Rusi Czerwonej, czyli na Ukrainie i w Małopolsce Sporyszem, a na Rusi Białej Sparyszom, a czczonym dzisiaj także w Rosji jako Sporysz.

Poddawanie w wątpliwość istnienia bogów Dostatku i Szczęścia to zaprzeczanie jednemu z najgłębszych sensów pierwotnej potrzeby religijności, której celem było wyproszenie od bóstw właśnie powodzenia, ochrony przed klęską i chorobą, dawstwo bogactwa i szczęścia.

---

SPOR to określenie znaczące: duży, większy, rozkrzewiony, wydatny, obfity, ale i oszczędny (w polskim skrzętny). Określenie to ma związek z rdzeniem pry, od którego wywodzą się znaczenia prawy, prosty, prawiący, pierwy (omawiamy te odniesienia przy osobie Prowego i Czstnoty-Pirwy), a także, poprzez per, pir, znaczenia „piorunowe”, „ogniowe”, „świetliste”. Od tego samego rdzenia pochodzi również krąg znaczeń sprośny, proszący, prośny, prosię, prosiniec – wiążący się z indoeuropejskimi bóstwami obfitości. Miano to zawiera również odniesienie do sprys – drąg, promień, które podkreśla męskość bóstwa, oraz do sprychny – zwinny, prędki i sprych – skok.

Przydomek Darz został omówiony przy osobie Dażboga. Pochodzące od niego słowo hejdaż podkreśla nadzwyczajną, niezwykłą obfitość, jaką Spordarzy wybranych, a także jego niebiańskie cechy i pochodzenie (dag – płonąć).

Miano Spór zawiera znaczenie wspór, co podkreśla właściwość wspierania ludzi w przedsięwzięciach przez tego boga i cechy męskie bóstwa.

Także wywodzone z indoeuropejskiego rdzenia per (zawartego również w określeniu Peruna czy Prowego i Perepułta) oznacza upór, prę – siłę, zadzierzystość, ostrość (litewskie spirti – wierzgać, niemieckie spornen – wierzgać, sporen – ostrogi, pruskie spartis – siła), opór – zapierać się, opierać się, spierać się. Spór to także sąd i sądzenie (cerkiewne prja, rasprja – spór, proces, sąpir – przeciwnik, pirenja – debata). Oznacza również nacisk, napieranie, rozgrzewanie, rozgorzenie i dosięganie (serbskie dopirati), wzlatywanie, przekraczanie, przebijanie oraz to wszystko, co się wiąże z rdzeniem per w znaczeniu prać – uderzać.

Tyja, wymieniony jako bóstwo przez „Statuty gnieźnieńskie” i powtórzony słusznie przez Jana Długosza w jego „Kronice” (wbrew prześmiewkom A. Brucknera), to przydomek zawierający wiele znaczeń wywodzących się z rdzenia tyć, takich jak tować, tuczyć – przychodzić do sił, podrastać, wzbierać, tyć – grubieć (tusza, tucha, tuk), dawać otuchę – przynosić nadzieję, pocieszać (bułg. raztusza – pocieszenie), stuchać – wróżyć, tuszyć – mieć przeczucie, nadzieję, życzenie.

---

„Wąda była wściekła na swego męża Wodo-Wełma i Sreczę, żonę Sporową, że się spotykali, w następstwie czego Śrecza powiła Wodowi córkę – Roszę. Ale najbardziej była zła na Spora, który żony nigdy nie pilnował, chociaż mu nieraz mówiła, że z Wodem znika za często w Złotojabłkowym Sadzie. Wąda postanowiła się zemścić na Panu Powodzenia. Któregoś razu, kiedy łowił ryby w Złotnicy opodal własnego tynu, podwiesiła mu na haczyk wielkiego, tłustego okonia. Spór uradował się ogromnie z takiego połowu i czym prędzej pobiegł szukać ziół, by przysposobić okonia do wędzenia. Nadeszła Śrecza, więc i ją zaprosił do wspólnego ogniska. Spór lubił zawsze dużo gadać i się przechwalać. Uwędziwszy rybę w ogniu, jął ją pospiesznie łykać, a przy tym opowiadał Śreczy, jak to owego okonia łowił, i przechwalał się swoimi umiejętnościami. Tak był łapczywy, jak to Wąda przewidziała, bo Spór słynął z obżarstwa, a mięso ryby było wyjątkowo kruche i pachnące. Jadł nie patrząc i do tego wciąż mówił, więc łykając nie zauważył, że okoń ma rozliczne, niełamliwe ości, trzymające się twardo kręgosłupa. Skończyło się jak musiało – okoń stanął mu w gardle. Poczerwieniał Spór, bo nie mógł tchu złapać, potem zsiniał, Śrecza waliła go po plecach, grzebała mu paluchami w gębie, ale nic to nie dało.

Przez trzy dni Spór zmagał się z rybim kręgosłupem, aż już prawie nieżywy, posłał po Gogoładę-Chichołę, która pełno narzędzi miała w swojej izbicy i ręce zdatne do każdej roboty. Gogołada wyciągnęła szkielet ryby, ość po ości.

Kiedy już Sporowi ulżyło, z wdzięczności wykonał dla Gogołady wspaniały kościany grzebień, dwustronny, zupełnie jak rybi szkielet. Gogołada od tamtego czasu się z onym grzebieniem nie rozstaje, a takie ma on cudowne działanie, że komu nim bogini włosy czesze, temu się myśli w głowie zaraz przejaśniają i od razu już wszystko wie, chociaż przed chwilą był zupełnie ciemny.

Od tamtego czasu Spór już nigdy przy jedzeniu nie gadał, a szczególnie, gdy zajadał ryby. Łapczywości swej i łakomstwa jednak nie zatracił, przez co stał się najgrubszym ze wszystkich bogów. Nikomu w swojej obecności nie pozwalał przy jedzeniu mówić i zawsze wszystkim powtarzał, że każdy kęs pożywienia należy żuć jak najdokładniej. Spór zasłynął między welanami i ludźmi swoim powiedzeniem: „Im dłużej żujesz, tym dłużej żyjesz”, które wygłosił Zerywanom podczas uczty w Kolibie. Na tę ucztę przybył jako bezdomny wędrowiec i śpiewak. Powiedzenie owo było największym jego darem dla ludzi, ale oni zapomnieli o słowach bożych, a wielu w ogóle gadania starucha-łachmaniarza nie wzięło do siebie.

A przecież stosowanie się do tego prostego prawa, czy też zalecenia Spora, boga najprzychylniejszego ludziom ze wszystkich Jednogłowych, dwukrotnie wydłuża życie i czyni człeka wielokrotnie silniejszym. Dobrze wiedzą o tym i pamiętają to Pszczoły, które także były na owej uczcie.”

---

SPOR-DARZ

Ród: Grubowie

---

Zajmowany krąg:
Czwarty krąg

---

Pochodzenie:
Dzięgle-Działowie, syn Czarnogłowa i Białobogi

---

Żona-Rodzeństwo:
Żona-siostra Śrecza

---

Dzieci, potomkowie:
Rada Zboża – z rodu Bożów i Grubów – Córka Rodżany, Bożeboga i Spora.
Obiła – z rodu Wodów, Świstów i Sporów – Córka Stryji, Siemi, Spora i Wodo.

---

Postacie-wcielenia (równe miana):
Spor-Tyja, Spor-Darz i Spor-Spór

---

Inne nazwania jego osoby (przydomki):
Hejdaż – Pan Dostatku i Bogactwa, Bogoc, Usład, Us-Złat, Złotowąs, Złotobóg, Bóg Dawca Dostatku, Dawca Złotych Taj, Pągacz-Pagan, Pan Pągów-Pagów (Złotych Kul i Pąków oraz ZŁOTYCH KRĘGÓW, pag – okręg, opole, stąd pagus – mieszkaniec okręgu, poganin), Wielki Hospodar, Spasti Bog, Spas Bog

---

Funkcje, zakres działania:
Dawca dostatku i bogactwa pod każdą postacią

---

Narzędzia czarowne – oznaki władzy:
Wiecznie Sypiący Róg Obfitości

---

Pomocnicy (Stworze – bogunowie):
Kłobuki (Hobołdy, Choboldy, Chobołdy, Chobardy, Koboldy, Kobołdki, Kubołcziki, Kubołtki, Stopany, Kauki)

---

Funkcje psychiczne – uczucia, odczucia:
…

---

Patron dla:
…

---

Romanse:
…

---

Wrogowie:
…

---

Przyjaźnie:
…

---

Co dobrego lub złego darował, zrobił ludziom:
Spor jest najprzychylniejszy ludziom ze wszystkich Bogów Jednogłowych.
Spór zasłynął między welanami i ludźmi swoim powiedzeniem: „Im dłużej żujesz, tym dłużej żyjesz”, które wygłosił Zerywanom podczas uczty w Kolibie

---

Przynależny Miesiąc:
…

---

C.D.N.

---

Źródło artykułu – Czesław Białczyński

Czesław Białczyński. Polecane księgi o mitologi Słowian, Istów i Skołotów –
„Księga Tura” i „Księga Ruty”

 

---

---

Opis wyższej hierarchii w której znajduje się Spor

---

Tyny podległe
Tumowi Rajka-Rui

Bogowie Żywiołów:
1. Tyn Sporów-Grubów:
Spor, Sporza-Śrecza, Wołos, Rosza, Rada-Zboża
2. Tyn Simów:
Sim, Siemia-Matka Ziemia, Skalnik, Ziemiennik, Obiła

Bogowie Mocy:
3. Tyn Prowów:
Prowe, Czstnota, Prawdziwc, Sądza
4. Tyn Bożebogów-Ubożów:
Bożebóg, Uboża, Boda, Warza-Cica
5. Tyn Rgłów-Rogalów: 
Rgieł, Reża, Rgiełc, Żywia-Siwa

---

TYN SPORÓW (Grubów)
Żywiołowie

---

Przynależność:
Twer Swąta, Trzem Białobogi, Tum Ruji, Tyn Sporów-Grubów

---

Członkowie rodu:
Spor, Sporza-Śrecza, Wołos, Rosza, Rada-Zboża

---

Główność:
jednogłowy

---

Główny przybytek, miejsce przebywania:
Ziemia, Wela, Niebo

---

Atrybuty żywe:
Grusza i Jabłoń, Wół i Krowa, Groch i Grzyby, Stokrotka i Sporysz, Sroka, Żuk Gnojnik i Pszczoła

---

Kamień:
Diament Żółty i Jaspis

---

Minerał:
Sól – Kamień Jadalny

---

Rzecz:
Skóra, Futro

---

Maści (barwy):
Złotoczerwona (marchwiana)

---

Czerty i rezy (liczby):
Czertę 7, Liczbę 7

---

Taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity, wici):
Taję S, Gramotę n

---

Niwa (symbol):
Niwa Zaczynu  (Bagna)

---

Tyn:
Dwór Złoty

---

Miesiąc:
Lipień

---

Wieńce i ofiary:
Stokrotka i Groch

---

Obrzędowy wypiek (potrawa, obiad – potrawa obiata):
Prosiniec (pieczywo), rosół (potrawa), rostruchan-roztuchan (napój)

---

---

 Czesław Białczyński. Polecane księgi o mitologi Słowian, Istów i Skołotów
„Księga Tura” i „Księga Ruty”

---

http://bogislavyan.ru/page/51/

---