Bóg Weles

Bóg Weles Veles

Pan Zaświatów, Władcy Weli, Pan Żywota po Śmierci

Weles

Bóg Veles

Wilks – Pan Zaświatów, Władcy Weli, Pan Żywota po Śmierci

Weles-Welan, Weles-Wałs i Weles-Welgs

Weles-Welgs

Bóg Weles posługuje się Drabiną Siedmioszczeblową (albo Trzydziewiętną), siekierką-wałem Trebiną-Walachą, Złotą Czaszką Ludzką i Złotą Czaszką Końską.

Weles Korolkow

Weles-Welan, Weles-Wałs i Weles-Welgs

 

---

Weles syn Czarnogłowa i Białobogi. Włada Welą, jest jej gospodarzem i panem, odpowiada za urządzenie Weli i to co się dzieje w Nawiach. Posługuje się Drabiną Siedmioszczeblową (albo Trzydziewiętną), siekierką-wałem Trebiną-Walachą, Złotą Czaszką Ludzką i Złotą Czaszką Końską. Wilks – Pan Zaświatów, Władcy Weli, Pan Żywota po Śmierci.

Weles jest największym złodziejem między bogami, a najzuchwalszą z jego kradzieży było uprowadzenie bydła niebiańskiego, znajdującego się wówczas pod opieką Peruna. Potem ukradł także kozy i barany z zagrody Bożeboga, tuż przed wypędzeniem trzody na ziemskie łąki.

Weles jest władcą Welańskiego Lasu – Rajca położonego w Nawi Raju -miejsca odpoczynku wojowników.

Weles, w swoim zamyku w Nawiach, miele na Czarną Mąkę część złyródzi, które mu przynosi Przepląt. Gdy się ową czarną mąką sypnie komu w oczy, spotka go zły przypadek lub śmierć. To samo, kiedy ktoś jej wrażą ręką dosypie po kryjomu do pokarmu ofiary. Nazywają więc także Welesa Boskim Młynarzem, tak jak Rgiełca, a również i Pasterzem Dusz – bo prowadza je na wypas w Łąki Nawne, by się wykarmiły przed dalszą drogą ku Bogu (lub przed powrotem na Ziemię). Tylko dusz z Piekła nie zabiera nigdy na popas.

---

---

---

WELES

---

Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:

WELES – miano Pana Weli, Władcy Zaświatów, boga Śmierci – rozkłada się na dwa człony wel- i -les. Pierwszy z nich oprócz pojęcia Władający Welą, Wel – mieszkaniec i król Welów (Zmarłych) znaczy takżewielki (welmi – wielki). Człon -les określa władającego lasem (symbolem siedliska tajemniczych i ciemnych sił, bezładu i Zaświatów). Weles jest władcą Welańskiego Lasu – Rajca położonego w Nawi Raju -miejsca odpoczynku wojowników.

Welan to Władca Weli i Welów, czyli mieszkających na Weli. Welowie to nie tylko zmarli, ale Bogowie, Stworze, Zdusze i zwierzyna skrzysta (skrzydlata) – welańska. Welan oznacza też Władającego Welańskimi Łąkami, Lędami (welańskim lądem, czyli Niwą Niw).

Przydomek Wałs – znaczy przede wszystkim Wielki (wołos), męski (wał), włochaty (wołos), władyka (właściciel, niepodzielny pan Weli). To właśnie miano łatwo w okresie chrystianizacji połączono ze świętym Własijem i zmieszano kompetencje Welesa z Wołosem-Rogalcem, synem Spora, Opiekunem Bydła (wołów). Wszystkie związki wynikające z rdzenia wał i jego odmian omówiono przy opisie Wodo-Wełma.

Przydomek Welgs (Wilks) nawiązuje zarówno do znaczenia wielki, jak do lśniący, połyskujący, a także dolgnąć i leżeć (legać, lec, polec). Oznacza to szczególną rolę Welesa w opiece nad zmarłymi – poległymi, czyli wojownikami. Jednocześnie jest to nawiązanie do bajumitu mówiącego o klęsce Welesa, który stracił całe skradzione bydło świata, a jedyne, co mu pozostało, to wilki, które od tamtej pory pasa, choć nie są nawet jego własnością. Słowa wilk (wołk) i wołek (wół) mają wspólne źródło w tym właśnie baju, który opowiada inna Taja w tym tomie.

Nazwa Weli ma szereg odniesień określających jej wymiary znaczeniowe dla dawnej wspólnoty Sławian. Wela – znaczy wielka, także ciężka, silna (walny – silny). Walaniem nazywano taczanie, turlanie i uderzanie o siebie, wielkanocnych jaj (walne jaja – silne, życiodajne jaja), waliti, walati – toczyć, walić – uderzać. Jak wiadomo święto przesilenia, nowego roku, a jednocześnie nowego życia, czyli Święto Wiosny, łączyło w sobie także obchody związane z czcią dla duchów zmarłych, topieniem Śmiertnicy-Marzanny, i odradzaniem się żywego świata ze śmierci. Welna noc – wielka noc, to miano nocy przesilenia, pomiędzy pierwszym a drugim dniem święta. Jajo zajmowało w obrzędzie wiosennym szczególne miejsce (i tak pozostało do dzisiaj)^a.

Z pojęciem Weli i Welesa wiąże się również znaczenie walka, walczyć – zmagać się, walić – uderzać, wał –fala, walać – poniewierać się, wlec – ciągnąć, uprowadzać wbrew woli. Inne nawiązania prowadzą do woli –siły wewnętrznej, wiary, wolności – wolnej woli, swawoli – swobody, wąwoli – własnej woli, niewoli –pozbawienia woli. Ten krąg wskazuje na dwuznaczny stosunek ludzi do spraw zaświatów i śmierci – jednocześnie wyzwalających od zgryzot żywota, jak i niezależnych od wolnej woli człowieka, odbywających się wbrew woli jednostek. Inne znaczenia związane z pojęciem Weli to: wawel – wądół welański, wąwóz welański, uwal – dolina (czes.), uwala – dolina (serb), wał – wzniesienie, długi nasyp (tu np. Żmijowe Wały – nadnaturalnych rozmiarów wielokilometrowe wały na Ukrainie). Te ostatnie znaczenia nawiązują do brzegów Nawi i krawędzi zaświatów (Skraja Weli). W języku czeskim przetrwało miano Walaszka – zarówno jako imię bohaterki, pramatki Czechów, jak i nazwa przedmiotu, walachy – siekiery. Walacha była narzędziem Welesa – toporem do gruchotania kości. Na jeszcze inny ślad dawnego znaczenia naprowadza miano wałach, serbskie wlach, wlasze – koń wytrzebiony, więc weleszyć – trzebić, walaszyć – ciąć siekierą Welesa, uśmiercać, pozbawiać możliwości ródczych, pozbawiać potomstwa. Najprawdopodobniej stąd wzięło się miano ludności romańskiej, które wśród Słowian brzmi Własi, Wlachy, Wolochy, Wołosi, co znaczyło wielcy, potężni, ale i wymierający, wytrzebieni, bezpotomni.

Inne niebiańskie nawiązania wskazują na vlastici – baby (od włosów, długowłose). Vlasici to serbska nazwa Plejad, czyli gwiazdozbioru Bab. Także wełna – runo, pierwotna nazwa Welonu (Wełon, Wełen) – Sieci Przepląta, w którą została schwytana rozpadająca się Buła. Welń, weń, wolna przestrzeń, przestrzeń niebieska, powietrze, przestwór, zewnątrz.

Niebiańska, czy też Niebieska, Drabina Welesowa ma siedem szczebli i jest nazywana Siedmioszczeblową przez kątyny tradycji zachodniej (winetskiej). Według tradycji kapiszt Wschodu (gleńskiej) ma ona trzy razy po dziewięć szczebli i jest zwana Niebieską Drabiną Trzydziewiętną. Po tej drabinie schodzą dusze zmarłych do wnętrza Komory Sowiego ze szczytu Nawielnej Góry. Na drodze do Zaświatów czyha na dusze zmarłych wiele niebezpieczeństw. Pierwszym z nich jest czuwający pod Szklaną Górą Nawielną smok Wizunas, który dmuchnięciem spycha ze zboczy tych, którzy bluźnili przeciw bogom. Drugim jest możliwość usunięcia przez Welesa owej drabiny spod nóg człeka urągającego boskim prawom. Z tego powodu, aby zabezpieczyć zmarłego w welańskiej drodze, dołączano do jego ekwipunku prawdziwe kładki i drabiny, które razem z ciałem palono na stosie. Z czasem zastąpiono owe przedmioty wypiekanymi z ciasta lub czynionymi z gliny namiastkami. Drabiny i kładki jako pieczywo świąteczne poświęcone Welesowi wypiekano w każde święta Dziadów – cztery razy do roku.

---

W dworze-tynie Welesów jest także Komora Welesa i Komora Nyi. Tych dwoje jednak rzadko tutaj bywa. Weles woli czas spędzać w Założy albo u Wyraju, a Nyja w swoim zamyku w Pustoszy Otchłani.

Dwór-tyn Welesów jest uczyniony z kamienia wstęgowanego biało, czarno i szaro. Zwą ów czarowny kamień welesowy onyksem, bo ma on moc zwalczającą nycie-śmierć, znikanie, umieranie. Tyn zajmuje całe wnętrze Onawielnej Góry.

Okolicę Przylądu Sowiego, Wawelu i Szklanej Góry porasta bojarysznik, czyli głóg wywołujący wielki strach swoim szelestem, jałowiec pachnący – co przyprawia o zawroty głowy, ciemiężyca wywołująca wonią przygnębienie, łzopędna cebula Lelija i ziele nawrotku oraz przywrotku. Mają tu siedlisko żmije, powietrzem fruną bezszelestne ćmy olbrzymy – Trupie Główki, a w gałęziach głogów pohukują puszczyki.

W Komorze Welesa znajduje się jego onyksowy tron, na którego prawej poręczy spoczywa Wiecznieżywa Złotoczaszka Ludzka, a na lewej taka sama Złotoczaszka Końska. Na prawym zwieńczeniu oparcia tronu przesiaduje lelek, a na lewym wrona. Do tronu wiedzie kobierzec z żywych główek kwitnącego lulka. U stóp Welesa, gdy tu zasiada, wije się jego ulubieniec, syn – Czarny Wąż – Ginwojt. Weles, odkąd stracił swój pałnasiek w walce, przyjmuje bogów dzierżąc w prawicy swoją małą ołowianą siekierkę-wał, zwaną Trebiną-Wałacha. Komnata Welesa wsparta jest na dziewięciu słupach.

---

Gdy idzie o roboty Welesów, wiadomo, że wiążą się one z przyjmowaniem w Zaświaty dusz zmarłych, trzymaniem pieczy nad nimi w ich zaziemskim bycie, koniecznością ciągłego pilnowania Nawi, dbałości o stan Piekła, Raju, Otchłani i Założy. Uważa się, że Weles, w swoim zamyku w Nawiach, miele na Czarną Mąkę część złyródzi, które mu przynosi Przepląt. Gdy się ową czarną mąką sypnie komu w oczy, spotka go zły przypadek lub śmierć. To samo, kiedy ktoś jej wrażą ręką dosypie po kryjomu do pokarmu ofiary. Nazywają więc także Welesa Boskim Młynarzem, tak jak Rgiełca, a również i Pasterzem Dusz – bo prowadza je na wypas w Łąki Nawne, by się wykarmiły przed dalszą drogą ku Bogu (lub przed powrotem na Ziemię). Tylko dusz z Piekła nie zabiera nigdy na popas.

---

Lei i Polel, bliźniaczy synowie Łagody i Welesa

Jest oczywiste, że Nyja-Śmierć nie może być niczyją matką. Nie przyłożyła ręki nawet do ożywienia Zduszów, bo czego się tknie, to natychmiast obumiera. Weles potrzebował jednak pomocników, więc matką jego potomstwa musiała zostać inna bogini. Tylko Łagodzie, spośród wszystkich bogiń, zachciało się mieć dzieci z Welesem. Żonie Łada zależało na utrzymaniu więzi między Zaświatami a pozostałym światem, na wprowadzeniu ładu w obszar zmarłych i Królestwo Ciemności. Ładność-układ (układność), ładność-porządek i ładność-piękno to główne obszary starań bogini.

Swoim czynem Łada-Łagoda zamierzyła złagodzić okrutny obrząd ostatniego przejścia i złączyć świat zmarłych ze światem żywych. Dokładnie w tym samym czasie, kiedy Łado uganiał się za Dziewanną, Łada-Łagoda uwiodła Welesa zamieniwszy się w białą łabędzicę. Działo się to w Nawi Raju na płaskowyżu Stu Pór. Nie zamierzała zostawiać potomstwa Welesowi, więc kiedy przyszła właściwa pora, złożyła jajo w Jaskini Kłów na Ziemi. Weles jest jednak największym złodziejem między bogami, a najzuchwalszą z jego kradzieży było uprowadzenie bydła niebiańskiego, znajdującego się wówczas pod opieką Peruna. Potem ukradł także kozy i barany z zagrody Bożeboga, tuż przed wypędzeniem trzody na ziemskie łąki. Weles podpatrzył Łagodę i wyczekawszy chwili, kiedy bogini oddaliła się na pewien czas, ukradł jajo. Nyja nie chciała się nim zająć, tak samo jak nie przejawiała później żadnej ochoty do dawania życia Jaju Dziewanny (także wykradzionemu przez Welesa). Bóg Zaświatów sam wysiedział jajo w Jaskini Skłonu. Wkrótce narodzili się z niego dwaj bliźniacy. Pierwszy przyszedł na świat Lei, zwany też Lelijem, Smętem albo Mogiłcem. Drugi z bliźniaków nie mógł się przebić przez skorupę i Weles musiał mu pomóc. Tego drugiego nazwał bóg Polelem, jako że przyszedł na świat po Lelu, a także Sowicą, Posępem i Popiołem.

---

W tym samym czasie Weles i Chors dowiedzieli się o pozostającym w Jaskini Kłów na Ziemi rozpołowionym jaju. Chors przybył tam pierwszy. Zobaczył, że jedna połówka jaja zupełnie sczerniała. W drugiej wciąż tliła się skra żywota. Połknął ową żywą połówkę, bo jajo było bardzo wystygłe. Przeniósłszy je tym sposobem do własnego tynu, zwymiotował, jako że w jego trzewiach nie mogło się żaląc. Chorsina zajęła się jajem bardzo pieczołowicie i po jakimś czasie urodziła się z niego Krasatina. Weles, który przybył do Jaskini Kłów później, zastał tam tylko, jak się zdawało martwą, czarną połowę zarodka. Mimo to wziął jajo ze sobą do Świata Zmarłych, mając nadzieję, że Nyja zechce je wysiedzieć i wreszcie doczekają się wspólnego potomstwa. Nyja nie chciała o tym jednak słyszeć. Weles sam wysiadywał więc jajo, a kiedy nie przynosiło to skutku, poprosił o pomoc Plątwę i wysiadywali je na przemian. Jajo ożyło i wyskoczyła z niego w pełni ukształcona bogini – Dzieldzielija. Weles postanowił wychować ją po swojemu, czuł się jej ojcem i matką. Chorsowie oddali Krasatinę Dziewannie i ta zamieszkała razem z matką na dworze Ładów. Łada-Łagoda traktowała obie bardzo ciepło, zwłaszcza że sama była wtedy ciężarna. Zaraz też urodził się Ładziw, który stał się szczególnie bliski jej sercu.

---

„Sprawa stanęła w końcu na równiańskim zborze. Perun nakazał Plątom i Welesom, by zwolnili boginię i by Dzieldzielija wróciła do dworu Kupały. Weles nie zamierzał się godzić z wyrokiem. Uszedł z Dzieldzieliją w Otchłań i tam się obwarował. Kupała z kolei nie czekał bezczynnie. Ponownie zszedł w Zaświaty i zmierzył się z Welesem. Swoją pałą rozłupał jego nasiek, obezwładnił Dzieldzieliję i przerzuciwszy ją sobie przez bark ruszył w drogę powrotną. Weles wysłał za nim swoich pomocników – Krwiożercze Czaszki. Krwiożercy ścigali Kupałę przez Otchłań, Piekło i Założę, a potem przez Niwę Welesów i Chorsów. Przez cały czs kąsali go, wyżerając z łydek i pleców kawały boskiego ciała. Niwa Chorsa pokryła się krwią Dziwienia. W Chorsowym dworze była w tym czasie Chorsina, Chorzyca i Dziewanna z Krasatina. Widząc co się dzieje, że Kupała zaraz padnie śmiertelnie poraniony, otworzyły mu wrota i wpuściły go…”

---

„Wśród ojców Pożary byli ich zdaniem Chors i Chorsawa, Stryja (niezadowolona z tego, że rozporządzono bez jej zgody Wiatrem Południowym i Gorącym Powietrzem), i wszyscy pięcioro Wodowie, obawiający się gorejących synów Swaroga. Wpierw Pożarę puszczono na Welę, by wytropiła kryjówkę Daby. Ta zeszła do Nawi i w Piekle starła się z samym Welesem. Weles pokonał potwora i obciął mu ogon, który posiekał na siedem kawałków. Tym sposobem mieli się zrodzić najstarsi, najpierwsi Przedstworzowie, prabogunowie Welesożary, którzy poszli służyć nowemu ojcu i pilnowali komnat, gdzie przebywała brzemienna Daboga-Daba. Pokonana Pożara, rozwścieczona z bólu, ruszyła na Niebo i poczęła je w zatrważającym przyspieszeniu niszczyć…”

---

„Denga była narzeczoną Perunica, ale na dzień przed weselem porwał ją z niebiosów do Nawi Weles, kradnąc jednocześnie skrzyste niebieskie bydło z welańskich łąk. Wszyscy Runowie rzucili się w pogoń za złodziejem, który umyślił zapełnić Nawie boskim bydłem, a z Dengi uczynić żonę dla Lelija-Smęta. Runowie razem z Wiłami i Ładem dopadli Welesa u progu Nawi Piekło. Część zwierząt miała połamane i powyrywane skrzydła. Te Wiłowie zabrali na Ziemię, gdzie na zawsze zostały. Resztę odbito, pokonawszy Welesa i Welesożary. Łado zwyciężył Welesa w pojedynku, ale nie uczynił mu krzywdy.”

---

Dalsze narodziny

Czynili to znowu, zmieniając tumy w trakcie płodzenia. W tumie Rui poczęli więc Prawo i Cnotę (Prowego i Czstnotę-Pirwę) oraz Bożeboga i Ubożę-Domachę, zwaną Radogódzą (Gospodarstwo i Dom), a także Rgła z Reżą (Rolę i Łąkę). Potem u Jesza powili Chorsa z Księżą-Chorsiną (Tajemnicę i Wiarę), Roda z Rodżaną (ci zrodzili się z białobożego Jaja) oraz Łada-Kołatę i Ładę-Łagodę. Potem, w tumie Kostromy, narodzili się Weniowie – Podag z Pogodą (Droga i Weń), Morowie – Mor z Marzaną (Zaraza i Starość-Zapomnienie) i Nawiowie – Weles z Nyją (Zaświat i Śmierć). Na koniec, w tumie Janiny, wywili z siebie bliźniacze pary Mokoszów-Zrzebów (Zrzeb i Wierg), Plątów (Zamęt i Niezgodę) oraz Dziewów (Żądzę i Miłość).

---

MOR i MARZANNA – para bogów Zagłady. On jest Władcą Zarazy, ona Panią Starości i Zapomnienia. Ich odpowiednikami wśród Istów byli Patollo – bóg Zmarłych i Podziemia oraz Giltine – bogini Nieszczęścia i Śmierci. Oprócz nich występowała jednak, tak jak i u Sławian, druga para bóstw związanych ze śmiercią, Welns i Wielona. Tych dwoje odpowiadało za życie na Weli, życie po śmierci. U Sławian rolę tę pełnią Weles i Nyja. Nyja jest jednocześnie boginią Śmierci.

---

„Dalej, po samym środku Rajca, rzeka rozdziela swój bieg, kierując część wód w pierścień okalający ze wszech stron wyspę Weń. Na wyspie tej rośnie Drzewo Wyraj.

To tutaj Pogoda ukryła, pomiędzy tysiącznymi konarami, ptaki wykradzione Borucie. Zamknęła je na wyspie, a klucz oddała Wronie. Wrona, będąca ptakiem Welesa, zdradziła Pogodę, otwierając Wyraj bez jej wiedzy. Weles chciał zawładnąć wszystkim, co żywe. Przepiórka wszczęła wielki płacz widząc, jak Weles porywa ptaki, by je zepchnąć w Otchłań. Krzyk Przepiórki obudził śpiącą boginię i Matka Ptacha rozprawiła się z Welesem. Od tamtego czasu klucz do Wyraju posiada Przepiórka. Jest ona ptakiem Przepląta, ale wiernie strzeże wyspy przed zakusami innych niż Weniowie bogów.

Stąd się bierze obrządek urządzania, z ostatniej kępy zboża w czasie Zarzynku, Przepiórki, której ściąć nie wolno aż do odlotu zimowego przepiórek. Ponoć wszystkie ptaki, które wylatują z ziemie Sławian na zimę, lecą prosto na Weń, do Wyraju. Chociaż na Ziemi jest im dobrze, to w Rajcu jednak najlepiej…”

---

Najważniejszym miejscem Raju jest las nazywany Rajcem, który jest siedzibą wszystkich wojowników poległych w boju i krainą Wiecznych Łowów. Często nawiedza ów las cała boska gromada, ale najczęściej bywają tu Dziewanna, Ładowie, Chors, Weles i Sowij. Rajcem opiekuje się osobiście Weles, nigdzie bowiem we wszym świecie nie ma wspanialszych polowań, mogących się z tutejszymi równać trudnością i przyjemnościami. Dodatkowo roślinność, zwierzyna oraz inogi Rajca pochodzące ze wszego świata żywego są, jak wszystko w tej nawi, nieśmiertelne. Długość czasu spędzonego w tym miejscu przez zmarłych zależy tylko od nich samych. Kiedy już się nasycą, podobnie jak przebywające tutaj zwierzęta, mogą się wspiąć po Rajskim Korzeniu Wierszby na jej wierzchołek i wniknąć w światowidową Kłódź.

---

W dawnych czasach ludzie jednoczyli się w społeczności łowieckie. Weles opiekował się o zwierzętami leśnymi, był opiekunem polowań, lasów i dzikiej przyrody. Pojawiał się wśród ludzi w postaci niedźwiedzia. Martwił się że ludzie nie będą mieli dość owoców i dziczyzny, ale z drugiej strony bronił zwierząt i roślin. Później, kiedy ludzie zaczęły tworzyć społeczeństwa rolnicze i hodowlane, Veles przejął rolę opiekuna zwierząt gospodarskich i upraw. Dawni Sławianie modlili się o dobre zbiory odprawiając rytuały do Boga Welesa.

---

---

WELES

Ród: Welesów-Nawiów

---

Zajmowany krąg:
Piąty krąg

---

Pochodzenie:
Syn Czarnogłowa i Białobogi.

---

Żona-Siostra:
Nyja

---

Dzieci, potomkowie:
Lel z Rodu Ładów – syn-bliźniak Łagody i Welesa (albo jeden z dwóch dodatkowych Swarożyców Swaroga i Dabogi).
Polel z Rodu Ładów – syn-bliżniak Łagody i Welesa (albo jeden z dwóch dodatkowych Swarożyców Swaroga i Dabogi).
Dzieldzielija córka Welesa i Plątwy, Dziwienia, Dziewanny.
Syn Ginwojt – Czarny Wąż.
Bojan wnuk Welesa.

---

Postacie-wcielenia (równe miana):
Welan, Weles-Wałs i Weles-Welgs.

---

Inne nazwania jego osoby (przydomki):
Wilks – Pan Zaświatów, Władcy Weli, Pan Żywota po Śmierci.

---

Funkcje, zakres działania:
Włada Welą, jest jej gospodarzem i panem, odpowiada za urządzenie Weli i to co się dzieje w Nawiach.

---

Narzędzia czarowne – oznaki władzy:
Posługuje się Drabiną Siedmioszczeblową (albo Trzydziewiętną), siekierką-wałem Trebiną-Walachą, Złotą Czaszką Ludzką i Złotą Czaszką Końską.

Wygląd, atrybuty, otoczenie:
W Komorze Welesa znajduje się jego onyksowy tron, na którego prawej poręczy spoczywa Wiecznieżywa Złotoczaszka Ludzka, a na lewej taka sama Złotoczaszka Końska. Na prawym zwieńczeniu oparcia tronu przesiaduje lelek, a na lewym wrona. Do tronu wiedzie kobierzec z żywych główek kwitnącego lulka. U stóp Welesa, gdy tu zasiada, wije się jego ulubieniec, syn – Czarny Wąż – Ginwojt. Weles, odkąd stracił swój pałnasiek w walce, przyjmuje bogów dzierżąc w prawicy swoją małą ołowianą siekierkę-wał, zwaną Trebiną-Wałacha. Komnata Welesa wsparta jest na dziewięciu słupach.

---

Pomocnicy (Stworze – bogunowie):
Welesożary (Włosożary, Wołosożary, Vlasożelisti, Vele, Stożary, Velinasy, Velnsy).

---

Romanse:
Z Boginią Dengą, którą porwał z wesela Weles Perunicowi.
Któregoś ranka Denga jednak wróciła ponownie, kiedy już się przestała bać, że ją wściekły Perunic samosieczem rozsiecze, i kiedy jej się już trochę Welesowa miłość przejadła. Nie przestała jednak Welesa lubić i zawsze mile go widzi. Powiadają też wądzcy żercy jej kącin, że na każdą noc do nawiańskiego zamyku Welesa wraca, a nawet że spędza tam całe tygodnie i miesiące. Dlatego tak rzadko ją można na Niebie zobaczyć.

---

Wrogowie:
…

---

Przyjaźnie:
Z Boginią Dengą, która”Nie przestała Welesa lubić i zawsze mile go widzi”.

---

 Przynależny Miesiąc:
…

---

Funkcje psychiczne – uczucia, odczucia:
…

---

Patron dla:
Wojowników idących na śmierć.
Opieka nad zmarłymi – poległymi, czyli wojownikami.

---

Co dobrego lub złego darował, zrobił ludziom:
…

---

Reprezentuje:
Zaświaty

---

---

TYN WELESÓW-NAWIÓW

---

Przynależność:
Twer Swąta, Trzem Czarnogłowa, Tum Kostromy, Tyn Welesów

---

Członkowie rodu:
Weles, Nyja, Lelij, Polel-Sowica 

---

Główność:
jednogłowy

---

Główny przybytek, miejsce przebywania:
Ziemia, Wela, Niebo

---

Atrybuty żywe:
Głóg (Bojarysznik) i Jałowiec, Czarnego Węża oraz Żmiję, Lelka i Wronę oraz Puszczyka, Ciemiężycę i Lulka, Cebulę, Nawrotek i Przywrotek, Ćmę Trupią Główkę.

---

Kamień:
Onyks

---

Minerał:
Ołów

---

Rzecz:
Popioły

---

Maści (barwy):
Czarna

---

Czerty i rezy (liczby):
Czerta 9, Liczba 9

---

Miesiąc:
…

---

Taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity, wici):
Taja N, Gramota l

---

Niwa (symbol):
Niwa Ciszy (Całunu)

---

Tyn:
Onyksowy Dwór

---

Wieńce i ofiary:
Ciemiężycę i Lulka, Cebulę, Nawrotek i Przywrotek

---

Obrzędowy wypiek (potrawa, obiad – potrawa obiata):
Kładziwo – obrzędowe pieczywo ku czci Welesa i zmarłych dziadów (w formie drabin, kładek i mostów).

---

---

C.D.N.

---

Źródło artykułu – Czesław Białczyński

Czesław Białczyński. Polecane księgi o mitologi Słowian, Istów i Skołotów – „Księga Tura” i „Księga Ruty”

---

INNE PODANIA O WELESIE

Weles, Wołos (w źródłach staroruskich: Velesъ, Volosъ bogъ) – bóg słowiański.

---

 

 A. Czeko-Potocka, Ofiarowanie konia Wołosowi, 1900 r.

---

Podziemny bóg magii, przysiąg, sztuki, rzemiosła, kupców, a przede wszystkim bogactwa. W tym ostatnim wymiarze przypisuje się Welesowi opiekę nad bydłem, gdyż jego posiadanie było ówcześnie miernikiem dobrobytu. Aleksander Brückner sprzeciwił się jednak postrzeganiu Wołosa jako „bydlęcego boga” i wskazał na podobieństwo imienia bóstwa do imienia świętego Własa (czyli św. Błażeja, dla prawosławnych Słowian opiekuna bydła) jako prawdopodobne źródło pomyłki XI-wiecznych kronikarzy[1]. W folklorze Weles przedstawiany jest jako władca zaświatów – Nawii, na której łąki wyprowadza dusze.

Źródła pisane (Powieść doroczna) podają, że podczas zawierania traktatów przysięgała na niego „cała Ruś” (oprócz wojowników, którzy w tym czasie klęli się na Peruna). Karą za niedotrzymanie przysięgi miało być „wyzłocenie jak złoto” (skrofuloza). Określenie w Słowie o wyprawie Igora wieszcza Bojana jako „wnuka Welesowego” wskazuje na związek boga z magią i poezją (a więc z wołchwami). O Welesie wspominają również późniejsze źródła ruskie (m.in. apokryficzne Chodzenie Bogarodzicy po mękach), zagadkowym jest jednak brak Welesa w spisie bóstw, którym Włodzimierz Wielki postawił w 980 posągi w Kijowie.

Epitet skotij bog (tłumaczony zwykle jako „bóg bydła” – Powieść doroczna) ma analogie starogreckie: skotios – ciemny, mroczny jak ,,Hades” oraz skotioi (paides) – nieletni chłopcy żyjący w żeńskiej, ciemnej części domu kreteńskiego – to prawdopodobnie pozostałość dawnego domu – „babińca” – do którego mężczyźni (prowadzący półkoczowniczy tryb życia) sprowadzali się na okres zimy schodząc z bydłem z letnich pastwisk (por. irański War).

Weles występuje tradycyjnie jako antagonista Peruna, czego ślady zachowały się po chrystianizacji w folklorze jako opowieści o rywalizacji Boga z diabłem (stąd także podstawy do utożsamiania Żmija z Welesem), a nawet św. Mikołaja z Bogiem, czy św. Eliaszem. Motyw ten pokrywa się z ogólnoindoeuropejskim schematem rywalizacji dwóch najwyższych i przeciwstawnych sobie bóstw. Wskazuje się tu zwłaszcza na podobieństwo do hinduskiegoschematu Mitra–Waruna, zwłaszcza że pod względem etymologicznym i funkcyjnym Weles wykazuje podobieństwo do Waruny. Wyjaśniając rolę Welesa rozpatrywano związek litewskiego Veliniasa z wedyjskim Waruną postulując istnienie boga kary za błąd moralny.

Późnymi wcieleniami Wołosa/Velesa byli prawdopodobnie Trojan (ruski Bojan podczas poetyckiego transu podążał „w trop Trojanowy”) i Trzygłów. Być może Wołos miał swój ośrodek kultu w Wołogoszczy – obecnie Wolgast nad Zalewem Szczecińskim w Niemczech (Wolgast < *Vol(os)ъgost’ ?).

Postać Welesa zachowała się jeszcze w źródłach czeskich z XV i XVI wieku, nawołujących do odrzucenia „grzechów welesa” i mówiących o odsyłaniu „k welesu” (do diabła).

Na obszarze Tatr znane jest prawdopodobnie smocze wcielenie Wołosa – Wołoszyn, a „tam gdzie padł (smok), wyrosła góra Wołoszyn„[2].

Gromada otwarta Plejad zwana jest w mitologii słowiańskiej Wołosożarami, Vlašici (Wołoszycy, po serbsku „synowie Velesa”). Echem bydlęcego kultu Welesa może być Turoń.

Partnerką Wołosa/Velesa mogła być postać o imieniu Velevitka, pojawiająca się w folklorze Kaszub (stąd rekonstruuje się lokalną formęteonimu – *Velevit).

---

---

---

SŁOWIAŃSKI HOROSKOP – Od 31 stycznia do 21 marca – BÓG WELES

Ludziom urodzonym w tym okresie patronuje bóg Weles, czczony w całej Słowiańszczyźnie – uosobienie mądrego gospodarza, bóg bydła, bogactwa, mądrości i magii, Pasterz Dusz, Pan Trzech Światów, Ojciec i Opiekun ludzi.

W przyrodzie zima wydaje się jeszcze mocno trzymać, ale to tylko pozory. W rzeczywistości to magiczny czas, kiedy ziemia jest już dostatecznie rozgrzana wzrastającym słońcem, miłość i światło ostatecznie zwyciężają śmierć, nasiona śpiące w ziemi doznają przebudzenia, a w serca ludzi wstępuje otucha. 9 lutego następuje przesilenie zimowe (mija połowa zimy) i rozpoczyna się Welesowy Tydzień. Dawni Słowianie przebierali się wtedy w zwierzęce maski i odprawiali wesołe obrzędy, odwiedzając się nawzajem, zaklinając szczęście i przyszły urodzaj. Do dziś pozostały ślady tej tradycji, widocznej chociażby w korowodach kolędników czy po prostu w karnawałowych zabawach. Zapusty – czyli dawny karnawał – były zresztą obchodzone dużo huczniej i bardzie krotochwilnie niż współcześnie.

Zabawowy, wręcz rozwiązły charakter dzieci Welesa w pełni oddaje ducha Zapustów. Zawsze weseli i pełni optymizmu, przyjmują biedę i bogactwo, sukcesy i porażki z uśmiechem włóczęgi, który nie ma nic do stracenia. Nie przywiązują się do rzeczy materialnych, z jednakową przyjemnością przepuszczają pieniądze na swoje zachcianki, jak i rozdają je potrzebującym. Ich patron obdarza swoich podopiecznych łatwością kreacji w materialnym świecie, dlatego – mimo swojej rozrzutności – rzadko są naprawdę w nędzy. Mają wyjątkową zdolność „odwracania wszystkiego do góry nogami”. W ich obecności często okazuje się, że to, o co wszyscy zabiegają, nic nie jest warte i odwrotnie – prawdziwych skarbów nikt nie docenia.

Według Wed Słowiańskich tragedia Welesa polega na tym, że urodzony jako jasny bóg, z ojca Roda i niebiańskiej krowy, został jako dziecko porwany przez siły Chaosu i usynowiony przez Wija, jednego z bogów Nawi. W ten sposób poznał tajniki czarnej magii i został ciemny bogiem. Dlatego powiada się, że Weles wie wszystko i może wszystko, jest w nim bowiem mądrość i moc zarówno jasnych, jak i ciemnych bogów.

Z tego też powodu uważa się, że dzieci urodzone w okresie panowania Welesa mają dwoistą naturę. Łatwo ulegają pokusom tego świata i podszeptom ciemnej strony swojego charakteru. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że zmarnują swoje talenty i możliwości, niczego w życiu nie osiągając, a może i stoczą się zupełnie. Wychowawcom takich dzieci zaleca się więc mniej czasu spędzać na rozwijaniu ich intelektu, który jest błyskotliwy i tak czy inaczej da sobie radę, bardziej zaś skupić się na kształtowaniu ich charakteru, przede wszystkim na wyrabianiu skłonności do samodyscypliny.

Jakby dla równowagi, równie często przychodzą w tym okresie na świat ludzie poświęcający się całkowicie dla dobra innych. Poznać ich można po niespożytej sile, jaką obdarza Weles, najsilniejszy z bogów, starszy od Peruna. Mądrym ludziom pomaga on zdobyć wiedzę i moc wszystkich Trzech Światów – Prawi, Jawi i Nawi. Podopieczni Welesa mają wrodzoną znajomość ludzkiej psychiki, w tym tajników nieświadomości. Bez trudu przejrzą na wylot motywy postępowania innych, choćby najstaranniej skrywane. Oczywistym jest także dla nich, jak wiele ze zwierzęcia pozostało w naturze człowieka. Przez całe życie odczuwają silny związek z przyrodą, zwłaszcza z istotami żywymi.

Ponieważ przyszli na świat w okresie, gdy w przyrodzie wszystko się budzi do miłości, ich seksualność jest niezwykle silna. Są namiętni, pełni pasji, a kiedy zaczynają roztaczać swoje czary – po prostu trudno się im oprzeć. Właściwie w każdej dziedzinie życia „uwodzą” ludzi – czasem sprowadzając ich na manowce, a czasem przeciwnie, na drogę właściwą, którą powinni iść od początku. Lubią i rozumieją wszystkich, nie boją się zaś nikogo i niczego, nie uznają żadnych przeszkód. Tak jak ich patron Weles, są w stanie wyprowadzić zbłąkane dusze z najgłębszego mroku, choćby i z dna piekła. Ze wszystkich znaków słowiańskiego horoskopu jest to znak najbardziej zagadkowy.

Urodzeni w lutym uchodzą za najgorętszych kochanków, jacy tylko istnieją na świecie. Powiada się, że również o miłości Weles wie wszystko, bo poznał jej wszystkie odcienie – fascynację od pierwszego wejrzenia, zdradę najbliższych, radość spełnienia, męki tęsknoty, wierność silniejszą niż śmierć. Urodzeni w marcu spełnią się jako wojownicy, przywódcy lub mistrzowie rzemiosła.

Podopieczni Rogatego Boga najchętniej noszą stroje w białym kolorze. Podobną są bardzo wybredni w wyborze obuwia, mają bowiem wrażliwe stopy. Lubią też chodzić boso, jak dawni pasterze i wołchwowie (obie te kategorie ludzi podlegają szczególnej ochronie Welesa). Ich znak rozpoznawczy to… rogi, jakżeby inaczej 🙂 lub zwierzęce skóry. Ponieważ Weles lubi się ukazywać pod postacią niedźwiedzia, nie od rzeczy będzie amulet z podobizną tego zwierzęcia, jego pazur lub odcisk łapy.

Lutowym welesowym dziewojom pięknie będzie w szerokich metalowych obręczach na szyi lub w kilku rzędach okazałych korali, zwłaszcza tych w różowo-czerwonej tonacji. Mogą być prawdziwe morskie korale, różowe perły i agaty lub metalicznie pobłyskujące hematyty, ale zawsze w kilku rzędach. Z metali mogą wybierać stopy białe lub żółte, ale zawsze szlachetne. Marcowym podopiecznym Welesa pasują ozdoby mistyczne i tajemnicze. Idealny będzie medalion na długim łańcuszku, skrywający w swym wnętrzu symbole drogie sercu właściciela. Jak ognia powinni unikać tandetnych świecidełek, wielkich korali, masywnych kolii, pomieszania różnokolorowych kamieni i metali. Dla ozdób najodpowiedniejsze będzie skromne białe złoto lub srebro.

Źródło. Dom pełen czarów

---

https://www.facebook.com/groups/1571101199884352/permalink/1762716420722828/

---

Przypisy

1. Skocz do góry↑ Aleksander Brückner: Mitologia słowiańska i polska. Stanisław Urbańczyk (oprac.). Wyd. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985, s. 139-152. ISBN 83-01-06245-2.
2. Skocz do góry↑ Aleksander Brückner: Mitologja polska. Studjum porównawcze. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska”, 1924, s. 37.
3. Skocz do góry↑ Ranko Matasović, A reader in comparative indo-european religion, Zagrzeb, 2010
4. Skocz do góry↑ Andrzej M. Kempiński: Słownik mitologii ludów indoeuropejskich. Poznań: KW SAWW, 1993, s. 137. ISBN 8385066918.

Bibliografia

• Aleksander Gieysztor: Mitologia Słowian. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2006. ISBN 83-235-0234-X.
• Andrzej Kempiński: Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich. Warszawa: Iskry, 2001. ISBN 83-207-1629-2.
• Jerzy Strzelczyk: Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian. Poznań: Rebis, 2007. ISBN 978-83-7301-973-7.
• Andrzej Szyjewski: Religia Słowian. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2004. ISBN 83-7318-205-5.

---

 Bogowie Słowiańscy