Bóg Makosz-Dodol

 

---

Syn Czarnogłowa i Białobogi. Makosz nosi tytuły Pana Wyroków Świata, Pana Zrzebu-Zrębu i Pana Osądu-Przeznaczenia i posługuje się Złotą Trójgłową Makówką lub Srebrną Trójmakówką oraz Złotymi Nożycami. Wspomagają go boginki Mamimy.

Według najdawniejszych podań, kiedy Usud-Makosz wysypuje swoją niebiańską chyże złotem, rodzą się ludzie szczęśliwi i bogaci, a kiedy tłucze skopki, sypiąc po swym tynie glinianymi skorupami, rodzą się ludzie o złym wiergu – nieszczęśliwi i biedni.

Na Niwie Źrzebu rosną bardzo ciekawe rośliny, dające swymi sokami wieszcze wizje. Jest tu Pole Makowe, Konopne, Lniane i Miętowe. Prócz pająków mieszkają tutaj skrzydlate wilki, jeże i sowy. Gaje wiązowe i białodrzewe porastają samo południe Niwy, u stóp Gór Stołpowych na Brzegu Nawi.

---

---

---

MAKOSZ-DODOL

Ród: Źrzebowie

---

Zajmowany krąg:
Piąty krąg

---

Pochodzenie:
Dzięgle-Działowie, syn Czarnogłowa i Białobogi

---

Rodzeństwo:
Żona-siostra Mokosza-Marsza

---

Dzieci, potomkowie:
Wid-Wij syn Borany i Makosza.
Źrebiec-Srebrz syn Makosza-Źrzeba i boginki Dziennicy noszącej imię Debrza (tak mówi jedno z podań inne podają inaczej)

---

Postacie-wcielenia (równe miana):
Makosz-Mołwa, Makosz-Dodol i Usud-Żreb

---

Inne nazwania jego osoby (przydomki):
Makosz nosi tytuły Pan Wyroków Świata i Pan Źrzebu-Zrębu, Pan Osądu-Przeznaczenia

---

Funkcje, zakres działania:
Włada wyrokami świata. Sam zajmuje się wyplataniem najważniejszej części Bai – Zrębu (Sieci-Welonu), czyli osnowy, która stanowi o dziejach świata. Oznacza to że wykonuje najważniejsze sploty losu-kosu (koszu) – tworzy Zręb Świata. Kos-zręb odnosi się do najważniejszych linii zawoju świata, najważniejszych rzeczy, choć posiada go każda rzecz.  Jednakże Makosz  ma też bardzo ważne inne zadanie – w swojej izbie przydziela wszelkim bytom żywym wierg, czyli kos-wyrok, który decyduje w jaki sposób byt i dola człowieka w jego życiu ziemskim i potem po śmierci splecie się z Wyrokiem Świata a za jego pośrednictwem ze Zrębem Świata. Jeśli splecie się przeciw nim to nic nie odwróci złego bytowania na Tym (ziemskim) ani na Tamtym (zaziemskim) Świecie. Ten wierg przydziela Makosz stąpając po skorupach, które rozsypuje co rano w swojej welańskiej izbie. Następnie wierg ów wplata w baję jego żona Mokosza. Swoimi Nożycami Makosz przecina Nieci-Struny Wszechświata.

---

Narzędzia czarowne – oznaki władzy:
Złota Trójgłowa Berłomakówka, Srebrna Trójmakówka i Złote Nożyce

---

Funkcje psychiczne – uczucia, odczucia:
…

---

Patronka dla:
…

---

Pomocnicy (Stworze – bogunowie):
Mamuny (Mamony, Mamicze, Mamaki, Płaczki, Szutowki, Sutnice, Suścice, Sytnice, Szuścice, Szustnice)

---

Romanse:
Dzika, zielonowłosa Borana o pełnych kształtach przyciągała oko niejednego boga. Czwarty jej syn miał za ojca Makosza-Dodola, który go z nią począł pod osłoną najgłębszej kniei, strzegąc się wzroku swojej żony. Borana nie opierała się mu zbyt mocno. Jej dzikość na chwilę wzięła górę nad rozsądkiem i pociągnęła boginię ku milczącemu, strzegącemu tajemnicy wyroków Makoszowi. Syn z owego związku zwany jest Widem, a czczą go pod przydomkami Wida-Makowica, Wija-Wicia i Wida-Widara

---

Wrogowie:
…

---

Przyjaźnie:
…

---

Co dobrego lub złego darował, zrobił ludziom:
Raz przychylny raz nieprzychylny ludziom.

---

Przynależny Miesiąc:
…

---

Źródło artykułu – Czesław Białczyński

Czesław Białczyński. Polecane księgi o mitologi Słowian, Istów i Skołotów –
„Księga Tura” i „Księga Ruty” 

---

---

MAKOSZ i MOKOSZA to bogowie Źrzebu (zrębu, losu) i Wiergu – Wyroków Nieba. Ich istyjskimi odpowiednikami są Moschel i Marsza (Masza). Ich miana są dwuczłonowe i zawierają w drugim członie wyraz kosz będący prastarym określeniem zbiorczym wszystkich rodzajów losu, właściwie przypadku niepowiązanego jeszcze wtedy z przeznaczeniem. Człon mok (mąk-, mak-) odnosi się do pojęcia mokrości, mącenia-mieszenia, mączenia-mieszenia (pomiechrać, pomąchrać – powikłać).

Mo(ł)kosz znaczy Ten Który Przepowiada Kosz (źrzeb-los). Właśnie od plątania przy pomocy mowy bierze się pojęcie matactwa, mętnych wywodów. Pojęcie mętności odnosi się także do wody, ma więc związek zmokrością i motaniem (męty, mąty). Mokosze pokazują ludziom ich los w sposób powikłany, niejednoznaczny. Wikłają też los w sposób dosłowny, wyplatając Materię Świata – Baję. Istotę wikłania i mieszania przez Mokoszów najlepiej oddaje przykład Pająka Mokoszy.

Pająk Mokoszy spoczywa zawsze na jej piersi i z jej polecenia zabija lub wraca życie, odwraca wierg (los-wyrok), sprowadza szczęście lub nieszczęście na człowieka. Nigdy nie wiadomo, co w końcu przyniesie. Stąd wzięła się wiara w moc pająka, który napotkany o wieczorze ma przynosić nadzieję, a o poranku nieszczęście, i zakaz-tabu zabijania pająków, będących wszak wyplataczami Nieci Żywota (bytu, wiergu, źrzebu, doli) na Bańskich Łąkach Mokoszów. Człon mak – nawiązuje również do maku będącego atrybutem Makosza, rośliny, która jest znana z właściwości odurzających i była używana przez wieszczbiarzy w celu wieszczego wróżenia – przepowiadania przyszłych zdarzeń.

Makosz nosi miana Makosza-Mołwa, Makosza-Dodola i Żreba-Usuda. Mokosza nosi miana Mokoszy-Mokrzy, Mokoszy-Mąkszy i Mokoszy-Wiergi. Przydomek Mołwa zawierający znaczenia męłcia i mowy został już omówiony.

Dodol oznacza Dawcę Doli, Ojca Doli, a także boga Dodającego – dokładającego i wplatającego coraz nowe Nieci w Materię Świata. Słowo to zawiera w sobie znaczenie dolina, dolny, dół, biorące się z dolnego położenia Niwy Mokoszów na Weli, w Dodolinie (Dolinie), pośrodku której leżą podmokłe Bańskie Łąki. Przydomek ten zachował się szczególnie mocno u Słowian Południowych.

Źreb-Źrzeb, a także Usud-Sud, to bóg tworzący źrzeb-los Wszego Świata, zwany inaczej sudem (sądem lub siudbą – przeznaczeniem). To dawca zrębu-sudu – podstawy dziejów Świata. Jednocześnie oznacza zrębującego, czyli odcinającego wplatane nieci, kończącego dolę, byt, decydującego o zerwaniu Nici Żywota. W bliskim związku ze źrzeb pozostają pojęcia żreć – jeść, ucztować, ofiarować, i żerca (żrec, żyrzec) – ofiarnik oraz źrebię – młode zwierzę (w polskim wtórnie ograniczone wyłącznie do młodych koni).

---

Umory-Strasze-Orły Welańskie oprócz zmarłych noszą na grzbietach także dusze tych, którzy się mają narodzić. Dusza taka wchodzi w jeszcze nie narodzonego, kiedy jest w łonie matki. Z chwilą gdy człowiek przyjdzie na świat, opuściwszy owo łono, Lelij-Smęt zapala jego znicz-gwiazdę, a Makosz wplata nieć-śnić w Baję – Materię Wszego Świata. Wtedy też Dodola daje wierg Stworzycom – boginkom Narodzin i Przeznaczenia, a one niosą go dziecku i wkładają pod poduszkę, przypisując tym sposobem dolę na całe życie.

---

Rzeka Niema, czyli Niemen jest przypisany Makoszowi, który jest niemy.

---

Przy Dziewiątym Ognisku spotkali się Perun i Swarog oraz Makosz, Wid-Wij i Dodola z rodu Mokoszów-Źrzebów, a także Weles z Lelijem-Smętem z rodu Welesów i Prowe z Sądzą-Usudą-Karną z rodu Prowów. Ci zamierzali stworzyć Pogroma (Rozpuka, Pęka-Pukisa), który miał być z materii niebieskiej i iść na Niebo, by nim zawładnąć dla nich.

---

Niektórzy twierdzą, że gwiazdy są kłębkami płonących nieci żywota (motkami Dodoli) rzucanymi przez Mokosz na niebo pod opiekę Płoną, albo kłębami wełny gwiazd-skrzystych baranów, z których to kłębków Makosz-Dodol wyplata Zrąb-Sieć – podstawę Materii Świata.

---

Zrzebom-Mokoszom (mającym w pieczy byt i dolę człowieczą) i Prowom (czuwającym nad uczynkami ludzkimi). Pannie Młodej przed obrzędem zaślubin wplatano we włosy liczne wstążki ofiarne zwane jeszcze w XIX wieku bajorkami, a będące równocześnie symbolem jednej z nieci Świata – nieci błękitnej, stanowiącej główny splot Materii Świata, Bai, tkanej przez Makosza-Dodola.

---

---

Tyny podległe
Tumowi Jaruna-Jaryło

Bogowie Żywiołów-Żywiołowie:
1. Tyn Wiłów-Borowiłów (Kieniów):
Borowił, Lesza-Borana, Boruta, Wilec, Rokita
2. Tyn Wodów:
Wąda-Węda, Wodo-Wełm, Śląkwa-Dżdża, Wodnik, Wodyca

Bogowie Mocy-Mogtowie:
3. Tyn Mokoszów-Źrzebów:
Makosz, Mokosza, Wid-Wij, Dodola
4. Tyn Plątów:
Przepląt, Plątwa, Mąd, Licho
5. Tyn Dziewów:
Kupała, Dziewanna, Krasatina, Dzildzielija

---

Tyn Mokoszów-Źrzebów

---

Przynależność:
Twer Swąta, Trzem Białobogi, Tum Jaruny, Tyn Mokoszów

---

Członkowie rodu:
Makosz, Mokosza, Wid-Wij, Dodola

---

Główność:
jednogłowy

---

Główny przybytek, miejsce przebywania:
Ziemia, Wela, Niebo

---

Atrybuty żywe:
Wiąz i Białodrzew (Biała Topola), Wilk, Jeż, Sowa, Konopie, Len, Mięta, Mak, Pająk

---

Kamień:
Ametyst

---

Minerał:
Bazalt

---

Rzecz:
Przędza, Włókno i Nić (Nieć)

---

Maści (barwy):
Mocna Żółta

---

Czerty i rezy (liczby):
Czerta 5, Liczba 14

---

Taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity, wici):
Taja A, Gramota k

---

Niwa (symbol):
Niwa Obręczy

---

Tyn:
Bazaltowy Dwór

---

Miesiąc:
Świbań (Świcień, Przedmarczyk)

---

Wieńce i ofiary:
Mak, Konopie, Len, Mięta

---

Obrzędowy wypiek (potrawa, obiad – potrawa obiata):
…

---

Czesław Białczyński. Polecane księgi o mitologi Słowian, Istów i Skołotów – „Księga Tura„ i „Księga Ruty”