Bóg Przepląt-Perepłut

 

 

Perepłut

---

Syn Czarnogłowa i Białobogi. Siewca Niezgody, Pan Splotu, Władca Przypadku. Jest siewcą niezgody i robi wszystko by w wyplot Bai i nieci Mokoszy a także w samą pracę pająków na bańskiej Łące które snują śnieci losu-koszu wprowadzić nieład. Z tego właśnie powodu uchodzi za Pana Splotu, ponieważ ostatecznie dodaje cząstkę swojej działalności w uporządkowany obraz wyplatany przez Źrzebów na Bai.

Kosze dotknięcia – dotknięcia miłosne, niosące rozkosz, dotknięcia zmieniające dolę, byt, wierg (kosz) – budzące uczucia, z których powstają trwałe związki. Stąd staropolskie wyrazy koszkać – kochać, bośkać – całować, kosztować –rozkoszować się, budzić i dawać rozkosz – miłe doznania związane z kochaniem, miłością. Kosz to „przypadek”, jeden z rodzajów losu spadającego nagle, niespodziewanie, odmieniającego przyszłość.

---

---

---

Kosz pozostawał we władaniu Przepląta. Pierwotnie było to jedyne określenie tego, co się oddaje greckim terminem „los”. Z czasem ograniczyło się wyłącznie do oznaczania działań Plątów – losu-przypadku. Stąd niemiłe konotacje kosza-przypadku, dopustu: koszmar – tknięcie przez Marę, kara kosza – pręgierz, kosz – więzienie, kose spojrzenie – ukośne, złowrogie, kosa – narzędzie Nyi-Śmierci, karkosza – kij, laska (być może do wymierzania kary).

PRZEPLĄT-PEREPUŁT (Perepłut) – miano tego boga jest dwuczłonowe. Drugi człon -pułt nawiązuje do putat’ – plątać, wikłać, pętać, czyli przewikłujący, plątający, spętujący. Pierwszy człon imienia, pere-, jest identyczny jak w słowie Perun (uderzający, piorący, bijący nagle, spadający niespodzianie) i ma takie same ewentualne odniesienia – omówione także przy osobie Spora: ostry, silny, prący, napierający, skłócający, prawy, prawiący, sądzący. Gdyby przyjąć drugą wersję końcówki, -plut, wtedy plut’ – płynąć, perepluti – przepłynąć. Imię boga miałoby więc znaczenia: przepływający, niezauważalny, nieuchwytny. Także pląt – plączący, plotący, pełtający – pielący, wyrywający, karczujący, plewtający (rus. połowu – plewię), plutający – plujący. Z Przeplątem jest związany zwyczaj plucia przez ramię, plucia w kruż z miodem, jak i wiele przysłów czy powiedzeń, które wiążą plucie z przekleństwem i złym czarem, niepowodzeniem, splątaniem zamiarów, zepsuciem.

Przepląt oprócz omówionego miana Przepląta-Perepułta nosi imiona wtórne Przepląt-Kus i Przepląt-Kos.

Kus znaczy kuszący – podkuszający, kuszący – powabny, budzący zainteresowanie, dotykający delikatnie (kusznąć, kuszać – dotykać, całować), kęsający – pożerający, kąsający – gryzący, podgryzający, kąsający – próbujący, smakujący. Także szorstkoskóry.

Kos, czyli ukośny, krzywy, stający w poprzek drogi, długowłosy z warkoczem (kosa -warkocz pleciony, ale i w ogóle długie włosy), kosmaty – włochaty. Także kosiarz – posługujący się kosą-sierpem. Kosz – pułapka, zamknięcie, ale ikosz – przypadek, los, kosz – dotknięcie, czyli „dotknięcie losu” – przypadek. Kosz – plecionka, a więc bóg plotący, pętający, wikłający.

Kara kosza to kara średniowieczna, która polegała na zawieszeniu w koszu nad błotem. Aby wyjść, trzeba się było odciąć wpadając w błoto. Była to bardzo hańbiąca kara, stosowana zwłaszcza wobec nierządnic. Z kolei „dostać kosza” znaczyło zostać opuszczonym, odtrąconym, zdradzonym (Plątwa zdradziła Przepląta ujawniając miejsce zakopania Taj). Z drugiej strony od rdzenia kos – dotykać, pochodzą pojęcia całować i kochać. Widać tutaj znowu typową dla Plątów dwoistość znaczeń i bezpośrednie nawiązania do mitu, bowiem oboje Plątów spotkała hańbiąca kara – zostali umazani swoim postępkiem i dosłownie unurzani w błocie (ocaliło ich ukrycie się na dnie bagna). Przepląt stał się od tamtej chwili bogiem Podziemnym.

Istyjskimi odpowiednikami Przepląta i Plątwy są Wajżgants (wiążący) i Raugupatis (bóg zakwasu-fermentacji). Obydwaj mają męską postać, co jest późniejszą naleciałością. Postać żeńska nie została zachowana do czasów, kiedy zanotowali te miana kronikarze.

---

---

PRZEPLĄT-PEREPŁUT

Ród: Plątowie

---

Zajmowany krąg:
Piąty krąg

---

Pochodzenie:
Dzięgle-Działowie, syn Czarnogłowa i Białobogi

---

Żona-Rodzeństwo:
Żona-siostra Plątwa

---

Dzieci, potomkowie:
Licho – dziecko Przepląta i Pląwy

---

Postacie-wcielenia (równe miana):
Przepląt-Perepułt, Przepląt-Kus i Przepląt-Kos

---

Inne nazwania jego osoby (przydomki):
Siewca Niezgody, Pan Splotu, Władca Przypadku

---

Funkcje, zakres działania:
Jest siewcą niezgody i robi wszystko by w wyplot Bai i nieci Mokoszy a także w samą pracę pająków na bańskiej Łące które snują śnieci losu-koszu wprowadzić nieład. Z tego właśnie powodu uchodzi za Pana Splotu, ponieważ ostatecznie dodaje cząstkę swojej działalności w uporządkowany obraz wyplatany przez Źrzebów na Bai.

---

Narzędzia czarowne – oznaki władzy:
Złota Sieć i Złoty Przepiór-Wabik

---

Pomocnicy (Stworze – bogunowie):
Zwodnice (Uwodnice, Zwiedlice, Viedmy, Wiedźmy)

---

Funkcje psychiczne – uczucia, odczucia:
…

---

Patron dla:
Strategów, wywiadowców.
Tajnych stowarzyszeń.
Oszustów, zdrajców, intrygantów.

---

Romanse:
…

---

Wrogowie:
…

---

Przyjaźnie:
…

---

Co dobrego lub złego darował, zrobił ludziom:
Nieprzychylny ludziom.

---

Przynależny Miesiąc:
…

---

Współczesny atrybut:
Internet…
Telekomunikacja…
Oficjalne media, hazard…

---

Źródło artykułu – Czesław Białczyński

Czesław Białczyński. Polecane księgi o mitologi Słowian, Istów i Skołotów –
„Księga Tura” i „Księga Ruty”

 

---

---

Opis wyższej hierarchii w której znajduje się
Makosz-Dodol

---

Tyny podległe
Tumowi Jaruna-Jaryło

Bogowie Żywiołów:
1. Tyn Wiłów-Borowiłów (Kieniów):
Borowił, Lesza-Borana, Boruta, Wilec, Rokita
2. Tyn Wodów:
Wąda-Węda, Wodo-Wełm, Śląkwa-Dżdża, Wodnik, Wodyca

Bogowie Mocy:
3. Tyn Mokoszów:
Makosz, Mokosza, Wid-Wij, Dodola
4. Tyn Plątów:
Przepląt, Plątwa, Mąd, Licho
5. Tyn Dziewów:
Kupała, Dziewanna, Krasatina, Dzildzielija

---

---

Tyn Plątów

---

Przynależność:
Twer Swąta, Trzem Białobogi, Tum Jaruny, Tyn Plątów

---

Członkowie rodu:
Przepląt, Plątwa, Mąd, Licho

---

Główność:
jednogłowy

---

Główny przybytek, miejsce przebywania:
Ziemia, Wela, Niebo

---

Atrybuty żywe:
Chebd (bez czarny) i Czeremcha, Kozioł, Przepiórka (przepierzyca) i Jemiołuszka, Fiołek, Rosiczka, Oset Przepłoch i Kąkol, Motyl Preperuga

---

Kamień:
Czarna Perła

---

Minerał:
Piasek

---

Rzecz:
Wiklina

---

Maści (barwy):
Szara

---

Czerty i rezy (liczby):
Czerta 2, Liczba 2

---

Taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity, wici):
Taja E, Gramota f

---

Niwa (symbol):
Niwa Splotu

---

Tyn:
Czarny Dwór

---

Miesiąc:

---

Wieńce i ofiary:

---

Obrzędowy wypiek (potrawa, obiad – potrawa obiata):
Mike to rodzaj obrzędowego placka, świętego pieczywa Plątów

---

---

Czesław Białczyński.

Polecane księgi o mitologi Słowian, Istów i Skołotów –
„Księga Tura” i „Księga Ruty”