Bogini Plątwa-Przepigoła

---

Córka Czarnogłowa i Białobogi. Pani Zamętu i Kłótni, Pani Kołowania, robi wszystko by wprowadzić w świat nieład, a każdemu tak zakręcić w głowie by zbłądził. Nigdy nie mówi prawdy, kołuje i jest władczynią podstępu. Jako taka bywa ulubienicą wojowników. Jedna z ciemnych bogiń. Plątwa kusząca i kłocąca – tajemniczo piękna i niebezpieczna.

Miano Kłóty bierze się nie tylko z jej kłótliwości i zdolności wywoływania kłótni, ale i stąd, że jej atrybutem jest Złota Kłódka-Zatrzask, którą zamyka ofiary w sidłach kłamstw i żądzy, czyniąc spory nierozwiązywalnymi.

Plątwa, Królowa Zawiści czyni złych ludzi, którzy robią wszystko przeciw prawom świata i często też odbierają życie temu co żywe. Dzieldzielija (Dzidzilela), Pani Zazdrości nawet miłość ukształca w tym kirze, który wiedzie do unicestwienia.

---

---

---

PLĄTWA-PRZEPIGOŁA

Ród: Plątowie

---

Zajmowany krąg:
Piąty krąg

---

Pochodzenie:
Dzięgle-Działowie-Kaukowie – córka Czarnogłowa i Białobogi

---

Mąż-Rodzeństwo:
Mąż-brat Przepląt

---

Dzieci:
Mąd – z rodu Ładów, rodu Źrzebów lub Simów – Syn Mokoszy i Łado (a także Plątwy i Przepląta), lub Sima i Mokoszy.
Licho – Dziecko Plątwy i Przepląta.
Dzieldzielija – z rodu Welesów lub Plątów – Córka Dziwienia, Dziewanny, Plątwy i Welesa

---

Postacie-wcielenia (równe miana):
Plątwa-Przepigoła, Plątwa-Prekolicha,   i Plątwa-Kłóta

---

Inne nazwania jego osoby (przydomki):
Pani Nieładu i Kłamstwa, Pani Podstępu i Wielka Kłótnica

---

Funkcje, zakres działania:
Pani Zamętu i Kłótni, Pani Kołowania. Jest panią kłótni i robi wszystko by wprowadzić w świat nieład, a każdemu tak zakręcić w głowie by zbłądził. Nigdy nie mówi prawdy, kołuje i jest władczynią podstępu. Jako taka bywa ulubienicą wojowników. Jedna z ciemnych bogiń.

---

Narzędzia czarowne – oznaki władzy:
Złota Puszka i Złota Rogalka-Kołotuszka

---

Funkcje psychiczne – uczucia, odczucia:
…

---

Patronka dla:
jest ulubienicą Wojowników

---

Pomocnicy (Stworze – bogunowie):
Męcice (Pleciugi)

---

Romanse:

---

Wrogowie:
…

---

Przyjaźnie:
…

---

Co dobrego lub złego darował, zrobił ludziom:
…

---

Przynależny Miesiąc:
…

---

Współczesny atrybut:
…

---

C.D.N.

---

Źródło artykułu – Czesław Białczyński

Czesław Białczyński. Polecane księgi o mitologi Słowian, Istów i Skołotów –
„Księga Tura” i „Księga Ruty”

 

---

---

Tyny podległe Tumowi Jaruny-Jaryła:

Bogowie Żywiołów:
1. Tyn Wiłów-Borowiłów (Kieniów):
Borowił, Lesza-Borana, Boruta, Wilec, Rokita
2. Tyn Wodów:
Wąda-Węda, Wodo-Wełm, Śląkwa-Dżdża, Wodnik, Wodyca

Bogowie Mocy:
3. Tyn Mokoszów:
Makosz, Mokosza, Wid-Wij, Dodola
4. Tyn Plątów:
Przepląt, Plątwa, Mąd, Licho
5. Tyn Dziewów:
Kupała, Dziewanna, Krasatina, Dzildzielija

---

---

Tyn Plątów

Przynależność:
Twer Swąta, Trzem Białobogi, Tum Jaruny, Tyn Plątów

---

Członkowie rodu:
Przepląt, Plątwa, Mąd, Licho

---

Główność:
jednogłowy

---

Główny przybytek, miejsce przebywania:
Ziemia, Wela, Niebo

---

Atrybuty żywe:
Chebd (bez czarny) i Czeremcha, Kozioł, Przepiórka (przepierzyca) i Jemiołuszka, Fiołek, Rosiczka, Oset Przepłoch i Kąkol, Motyl Preperuga

---

Kamień:
Czarna Perła

---

Minerał:
Piasek

---

Rzecz:
Wiklina

---

Maści (barwy):
Szara

---

Czerty i rezy (liczby):
Czerta 2, Liczba 2

---

Taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity, wici):
Taja E, Gramota f

---

Niwa (symbol):
Niwa Splotu

---

Tyn:
Czarny Dwór

---

Miesiąc:

---

Wieńce i ofiary:

---

Obrzędowy wypiek (potrawa, obiad – potrawa obiata):
Mike to rodzaj obrzędowego placka, świętego pieczywa Plątów

---

PLĄTWA

---

PLĄTWA-PRIPEGALA (Przepigoła), to znaczy Tworząca Pląt lub Plątowa Baba, czyli żona Przepląta. Miano bogini, Pripegala, pochodzi ze źródeł germańskich i jest zniekształcone. Należałoby je zrekonstruować jako Prepigala lub Przepigoła. Człon pierwszy wywodzi się z rdzenia pre, per, i ma znaczenia takie same, jak zawarte w mianach Peruna, Perperuny, Prowego, Czstnoty-Pry, Przepląta i Spora. Człon drugi, gala-gała-gola, zawiera kilka istotnych znaczeń określających funkcje tej bogini. Tak więc: gala – narośl na dębie (galas), galić – służyć, przygalić – przysłużyć się (specyficzne, np. galić na zgubę komuś, galić na dwie strony), galić – skakać, przegalać – przeskakiwać ze strony na stronę. Istnieje znany magiczny obrządek pierwotny, polegający na przeskakiwaniu bruzdy lub rowu z jednej strony na drugą z wypowiedzeniem zaklęcia odwracającego zły los – to właśnie jest galenie.

Galenie (rus. nagalit’) – nagły okrzyk i przyśpiew (pod wpływem nieopanowanego impulsu, rozpierającej radości, bólu lub zadumy), halyty (ukr.) – napędzać, naganiać, haliti se (czes.) – śmiać się bardzo głośno, gałuch-gałas –krzyk, hałas, gałować – zagłuszyć (krzyczeć, zakrzyczeć, zagłuszyć). Inne bardzo bliskie znaczenia to głuch, głuszec, głuchy. Także gał – czarny, gałki – kule (szczególnie o losowaniu przy pomocy czarnych i białych kulek-gałek, co odwołuje się do mitycznej funkcji Przeplątów – Dawców Koszu-Przypadku (losu przypadkowego, nieprzeznaczonego). Również gała – ślipie, oko, galić – ślipić (patrzeć bardzo uważnie), przyglądać się (co wywodzi się wprost z mitu, jako że Plątwagaliła, podgalała – podglądała, śledziła-ślipiła za Przeplątem, gdy zakopywał Taje). Gałuszka – główka laski, narośl, pęcherz, orzech (znów wprost z mitu, gdyż Plątwa, która była boginią piękną i wesołą, została ukarana szpetotą po swoim uczynku wykradzenia Taj i jej ciało pokryło się całe bąblami, pęcherzami i naroślami).

Wreszcie najprostsze znaczenie goła – naga, odkryta, ogołocona (oboje Plątowie stracili po Wojnie o Taje wszystko, co mieli, i zostali goli, także rola Plątwy w wykradzeniu taj została odkryta i tym samym jej podwójne zamiary obnażone – obgalone), progalit – przejaśniać, progalina – owalna polana w lesie (goła dziura w gęstwinie, litym borze), co nawiązuje do żeńskości i nagości bogini, gołać (godać) – mówić, głogoł – mowa, głagolica –pismo, pierwszy alfabet słowiański (bezpośrednie nawiązanie do Taj oddanych ludziom przez Przepigołę), również głos – mowa, wołanie. W wielu językach słowiańskich (np. w czeskim, serbskim, słowackim) zachowała się specyficzna podwójność znaczenia haliti. Czeskie haliti – zakrywać, holiti – odkrywać. Nawiązuje to znowu wprost do postaci obojga Plątów, którzy odkrywają i zakrywają przed ludźmi jednocześnie tę samą rzecz, po prostu plączą obrazy rzeczy. Dalej golący – ogałacający, golemy – wielki, gałąź – pręt bez liści, góla – naga góra złożona ze skał, hala – polana trawiasta pośród gół (ewidentny symbol kobiecego łona).

Od Przepigoły wzięło się zachowane u Polaków słowo gałgan określające szmatki, strzępki, ale i oszusta, szalbiercę, urwisa, przecherę. Dalsze znaczenia wiążą się z glić. Jest to ciąg takich pojęć, jak glina – kleista gleba, ślina – wydzielina, śluz –ciągnąca się wydzielina, ślozy – łzy, glibiel – błoto, klej, glibki – lgnący, kleisty, glna, gnila – gnić, zgnilizna, lgny – lgnący, lepki, gleń – błoto, bagno i uglenie – ubrudzenie, uczernienie, zwęglenie. Dalsze znaczenia wykazują związki z gładzią – pięknością, młodością, niedojrzałością i gładzią – zagładą, czyli zniszczeniem, trzebieniem, zacieraniem (głoda – zagłada, goła – śmierć, goła – wszelka pustka, próżnia, gołota (hołota) – ludzie nic nie warci, nieosiadli i głód – nienasycenie, pragnienie, niespełnialna żądza, pożądanie). Z powyższych związków znaczeniowych, zawartych wyłącznie w głównym mianie bogini, można odczytać fragmenty mitu o jej wspaniałości, piękności, niedojrzałości, beztrosce i lekkoduchowatości, które ją przywiodły do upadku, czyniąc z niej szpetną, pokrytą naroślami, złą, prowadzącą do zguby i zagłady, przez co stała się Panią Nieładu, Kłamstwa, Władczynią Kłótni. Plątwa jest boginią nieszczęśliwą, która chciała być Dawczynią Głosu i Pisma (Taj), a straciła wszystko, niszcząc też przy okazji swego męża Przepląta – Strażnika Taj. Inne szczegóły postaci wyłaniają się dodatkowo z pozostałych mian Plątwy: Plątwa-Prekolicha i Plątwa-Kłóta.

Prekolicha – znaczy kołująca, stawiająca się w poprzek (preko – poprzek, wprzeki, poprzeczny). Miano ma też związek z kłótnią, przeko – przeczyć,przekomarzać się – sprzeczać się, kołocić – kłócić, upierać się. Jest to bogini przekoślawiająca, przeinaczająca (prekosłowity – przeciwmówiący). Jednocześnie Prekolicha znaczy kołująca w przeciwną stronę (wiadomo, że koło to święta figura, a taniec w Koło był jednym z najważniejszych zbiorowych obrzędów religii naturalnej, służącym kontaktowi z bogami i wyrażającym porządek świata. Jednocześnie taniec ten wprawiał w ekstazę, stanowił wieszczy wzlot ducha. Perkolicha – bogini o zadartym, wydatnym nosie. Także Perkolicha – Matka Licha (Pierwolicha), kołująca ku Lichu. Zasługuje na uwagę także nazewniczy związek Przepigoły z przepiórką – plepielicą, plepielichą, prepelicą, ptakiem Plątów, który właściwie nie lata, ale polatuje (lata i nie lata). Przekobiała – przecięta białą smugą, białym pasem, bogini o dwu twarzach – jasnej i ciemnej, o dwu postaciach – dawnej i obecnej, o dwu przyrodzeniach.

Miano Kłóty bierze się nie tylko z jej kłótliwości i zdolności wywoływania kłótni, ale i stąd, że jej atrybutem jest Złota Kłódka-Zatrzask, którą zamyka ofiary w sidłach kłamstw i żądzy, czyniąc spory nierozwiązywalnymi. Miano to ma związek zarówno z kłóć – kłuć (kolić, kolec, ukłucie), jak i kuć (kować, skować, zakuwać).

Plątwa była znana Słowianom Alpejskim znad Jeziora Bodeńskiego, górnego Renu i Menu oraz Drzewianom Załabskim, Czechom i Słowakom jako Perchta, czyli Per-chota, Perchołota (Pripegala).

---

---

Czesław Białczyński.
Polecane księgi o mitologi Słowian, Istów i Skołotów –
„Księga Tura” i „Księga Ruty”